Tôi không phải là fan của “thước Lỗ Ban”. Chắc hẳn nhiều đồng nghiệp khi đọc bài viết này cũng có chung ý kiến ấy. Tuy nhiên, điều đó không đồng nghĩa với việc tôi không quan tâm, hay bỏ qua vấn đề này khi hành nghề. Với đặc thù công việc tư vấn thiết kế ở Việt Nam, đôi lúc chúng ta không có sự lựa chọn.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ chỉ phân tích về việc làm sao để kiểm tra nhanh một kích thước có “đẹp” hay không trong thước Lỗ Ban, và cách để biến một kích thước “xấu” thành kích thước “đẹp”. Phương pháp này sẽ chỉ sử dụng máy tính bỏ túi, hoặc máy tính trên điện thoại, mà không cần phải tra cứu thước chuyên dụng.
Lưu ý, tôi sẽ không phân tích đến ý nghĩa của cung, mệnh,…, hay bất kỳ yếu tố nào thuộc về phong thủy trong nội dung bên dưới. Tất cả sẽ thuần túy mang tính chất toán học vui vẻ. Vì thế, nếu bạn quan tâm, hãy tìm hiểu tiếp.
MỤC LỤC
Giới thiệu chung
Hiện nay, theo hệ thống phổ biến nhất, thước Lỗ Ban được chia thành 3 loại, mỗi loại có kích thước và đặc điểm khác nhau: thước 52.2cm tương ứng với khối rỗng (tức khoảng thông thủy, lỗ mở, cửa đi, cửa sổ), thước 42.9cm tương ứng với khối đặc (khối xây dựng, bếp, bệ, bậc…) và thước 38.8cm tương ứng với âm trạch (đồ nội thất, bàn thờ, tủ…). Còn mỗi loại thước khác là thước 46cm, tuy nhiên nó không phổ biến, nên tôi sẽ không nêu ra ở đây.
Với hệ với hệ 52.2cm và 42.9cm, chúng tuân theo quy tắc sau:
- mỗi một thước (xích) sẽ được chia làm 8 phần, mỗi phần lại được chia thành 5 đoạn nhỏ hơn.
- 8 phần này sẽ tương ứng là [ tốt, xấu, xấu, tốt ] – [ tốt, xấu xấu, tốt ].
- sau mỗi một nửa xích, chu kỳ trên sẽ được lặp lại.
Với hệ 38.8cm, quy luật như sau:
- mỗi một thước (xích) sẽ được chia làm 10 phần, mỗi phần lại được chia thành 4 đoạn nhỏ hơn.
- 10 phần này sẽ tương ứng là [ tốt, xấu, tốt, xấu, tốt ] – [ tốt, xấu, tốt, xấu, tốt ]
- sau mỗi một nửa xích, chu kỳ sẽ lặp lại.
Với kiến trúc sư, chúng ta chỉ cần quan tâm rằng nó vào phần “tốt” là được. Còn phần đó “tốt” như thế nào (tức là ý nghĩa của các đoạn nhỏ trong cung đó), thì có lẽ chúng ta không cần quan tâm. Vậy làm thế nào để bắt đầu kiểm tra nhanh?
Phương pháp tính với thước 52.2cm và 42.9cm
Từ ảnh minh họa trên, chúng ta sẽ đánh giá được như sau:
- nếu kích thước chẵn một nửa xích, chắc chắn nó sẽ tốt.
- nếu kích thước rơi vào đoạn từ 0 > 1/4, 3/4 > 1 của 1 xích, chắc chắn nó sẽ tốt.
Vậy, để tính xem kích thước có đẹp không, việc thực hiện rất đơn giản.
- Đầu tiên, chia kích thước cần kiểm tra cho một nửa thước tương ứng. Ví dụ, nếu tôi kiểm tra lỗ mở, cửa, tôi sẽ chia cho 261 (=522/2).
- Sau khi nhận được kết quả, ta sẽ loại bỏ phần nguyên, và sẽ chỉ kiểm tra phần thập phân của nó. Nếu phần thập phân rơi vào đoạn từ [0-1/4], [3/4-1], nó sẽ là tốt. Đổi ra số thập phân là [0-0.25] và [0.75-1].
Phương pháp tính với thước 38.8cm
Với thước 38.8cm, chúng ta sẽ tính hơi khác một chút. Vì chu kỳ lặp lại của nó là nửa xích, nên chúng ta thực tế sẽ đếm theo nửa xích:
- nếu kích thước chẵn nửa xích, chắc chắn nó sẽ tốt.
- nếu kích thước rơi vào đoạn từ 0 > 1/5, 2/5 > 3/5, 4/5 – 1 của thước, nó sẽ là tốt.
Vậy, để tính xem kích thước có đẹp không, ta làm như sau.
- Đầu tiên, chia kích thước cần kiểm tra cho 388/2 = 194 (để đếm số nửa xích).
- Sau khi nhận được kết quả, ta sẽ loại bỏ phần nguyên, và sẽ chỉ kiểm tra phần thập phân của nó. Nếu phần thập phân rơi vào đoạn từ [0-1/5], [2/5-3/5], hay [4/5 – 1] của thước, nó sẽ là tốt. Đổi ra số thập phân là [0.0-0.2], [0.4-0.6], [0.8-1.0].
Ví dụ thực hành
Để kiểm tra cửa rộng 1400mm có “tốt” hay không, ta sẽ làm như sau.
- Tính 1400 / 261 được kết quả 5.363.
- Phần thập phân nằm ngoài khoảng [0-0.25] và [0.75-1]. Vậy chắc chắn nó là “xấu” theo thước Lỗ Ban.
Để kiểm tra cửa cao 2500mm có “tốt” hay không, ta sẽ làm như sau.
- Tính 2500 / 261 được kết quả 9.579.
- Phần thập phân nằm ngoài khoảng [0-0.25] và [0.75-1]. Vậy chắc chắn nó là “xấu” theo thước Lỗ Ban.
Tiếp theo, để kiểm tra bàn thờ rộng 1350mm có “tốt” hay không, ta sẽ làm như sau:
- Tính 1350 / 194 được kết quả 6.959.
- Phần thập phân nằm trong khoảng [0.8-1.0]. Vậy chắc chắn nó là “tốt” theo thước Lỗ Ban.
Tương tự, bàn thờ cao 1200mm có “tốt” hay không, ta sẽ làm như sau.
- Tính 1200 / 194 được kết quả 6.186.
- Phần thập phân nằm trong khoảng [0.0-0.2]. Vậy chắc chắn nó là “tốt” theo thước Lỗ Ban.
Bạn có thể kiểm tra lại các kích thước trên trong các ứng dụng thước Lỗ Ban. Như đã nói ở đầu bài viết, chúng ta sẽ không bàn về ý nghĩa của chúng, mà chỉ quan tâm đến việc nó “đẹp” hay là “xấu” là được.
Cách sửa kích thước
Sau khi biết kích thước là sai, làm thế nào để sửa nó? Nếu bạn có kinh nghiệm, hãy điều chỉnh phần thập phân của kết quả đầu tiên.
Ví dụ, ta đã biết cửa rộng 1400mm là “xấu” theo thước Lỗ Ban. Kết quả đầu tiên nhận được là 5.363, phần thập phân của nó không rơi vào bất kỳ đoạn nào trong [0-0.25] và [0.75-1]. Tuy nhiên, phần thập phân này gần với 0.25, vì thế tôi sẽ làm tròn nó thành 5.25. Lấy 2.625 * 261 = 1370.25mm. Vậy kích thước cửa đẹp gần nhất sẽ là 1370mm.
Nguyên tắc ở đây là làm tròn theo đúng “hướng”, tức là nếu làm tròn phần thập phân xuống, thì kết quả cuối cũng nên làm tròn theo chiều xuống. Ví dụ, 1370 tôi có thể làm tròn thành 1350, 1300…, nó vẫn sẽ ra kết quả “tốt”. Ngược lại, nếu điều chỉnh “lên”, tức là từ 1370mm trở lên, ví dụ như 1380, 1390, 1400, 1410…, chắc chắn sẽ toàn kết quả xấu.
Tương tự, cửa cao 2500mm là “xấu” theo thước Lỗ Ban. Kết quả đầu tiên nhận được là 9.579, phần thập phân của nó không rơi vào bất kỳ đoạn nào trong [0-0.25] và [0.75-1]. Tôi sẽ làm tròn nó thành 9.25 hoặc 9.75. Lấy 9.25 * 261 = 2414.25mm. Lấy 9.75 * 261 = 2544.75mm. Vậy chiều cao cửa đẹp và chẵn gần nhất sẽ là 2400mm hoặc 2550mm.
Lời tạm kết
Cách làm này rất hiệu quả khi bạn cần kiểm tra hoặc hiệu chỉnh rất nhiều kích thước trong một lần. Đặc biệt là với sự hỗ trợ của Excel. Nó sẽ đỡ tốn công sức hơn việc tra từng kích thước một trên ứng dụng. Hoặc thậm chí bạn có thể viết một plugin trong phần mềm 3ds Max hoặc AutoCAD để kiểm tra nó.
Sau cùng, đây chỉ là một bài viết toán học vui vẻ, khi đối mặt những tình huống thực tế trong lúc làm việc với khách hàng. Thư giãn, và đừng quá nghiêm túc nếu bạn đọc cảm thấy chuyện này quá phức tạp. Nếu bạn có góp ý gì khác, hãy để lại ở phần bình luận.
Cập nhật: tôi đã viết một script cho 3ds Max và một lisp cho AutoCAD áp dụng thuật toán trên. Bạn có thể dùng nó để kiểm tra ngay trong phần mềm.
Cập nhật 2: bổ sung file Excel tôi thiết kế. File Excel sẽ kiểm tra và gợi ý các kích thước chẵn 10 gần nhất để đạt yêu cầu từng loại thước. Download tại đây. Cách sử dụng: nhập kích thước cửa hiện tại của bạn (trừ khuôn hoặc không trừ khuôn tùy theo cách bạn hay làm), Excel sẽ tự cập nhật bảng để tính kích thước đẹp gần nhất. Và tính cả kích thước cần tăng giảm.
