Trong quá trình tìm hiểu về kiến trúc nội thất trên các tạp chí nước ngoài, tôi nhận ra rằng người phương Tây sử dụng màu trắng cực kỳ nhiều. Họ dường như sơn trắng tất cả mọi thứ, đặc biệt là các hệ thống các chi tiết hoàn thiện (trim-work). Ví dụ như phào nẹp, khung bao, bậu cửa sổ, khuôn cửa và các chi tiết khác.
Nó được sử dụng nhiều đến nỗi người ta gọi đây là lựa chọn “mặc định và truyền thống”. Màu trắng thậm chí được sơn phủ lên cả các chi tiết được làm từ gỗ tự nhiên. Điều này luôn khiến tôi băn khoăn và tò mò. Vì ở các nền văn hóa khác, ví dụ ở Việt Nam, việc sơn các màu tông nâu, vàng cho gỗ thường được ưa chuộng hơn. Vậy vì sao lại luôn là màu trắng? Tại sao việc sử dụng các màu khác lại được coi là một sự “phá cách và cá tính”?
MỤC LỤC
Lý do thực sự?
Khi bắt đầu tìm hiểu về lý do tại sao màu trắng lại phổ biến như vậy, hầu hết các thông tin tôi tìm được đều nói về “tác dụng thẩm mỹ của màu trắng”. Chẳng hạn, người ta thường đề cập đến việc màu trắng giúp cho các phòng trở nên sáng sủa và rộng rãi hơn, hay làm nổi bật các đường nét của kiến trúc, vân vân.
Tuy nhiên, những lý do trên không thực sự thuyết phục tôi. Khi tôi đọc những bình luận của Hội những homeowner (người sở hữu nhà) trên Reddit, không phải ai cũng thích màu trắng. Có những người thậm chí còn thấy nó vô cùng nhàm chán và thiếu cá tính. Có những người cực đoan hơn, thậm chí còn khởi xướng phong trào bài trừ màu sắc này trong thiết kế nội thất.
Cho đến một ngày, tôi đọc được bình luận của một người thợ carpenter gia truyền nhiều đời (tạm dịch là thợ mộc hoàn thiện) khi nói về cải tạo nhà. Lúc này, tôi mới nhận ra rằng, có vẻ lý do sơ khai nhất cho việc sử dụng màu trắng xuất phát từ góc độ kinh tế hơn là thẩm mỹ.
Tuổi đời căn nhà
Rất nhiều căn nhà ở phương Tây đã tồn tại từ lâu đời. Ít thì vài chục năm, nhiều thì cả trăm năm. Trong suốt thời gian tồn tại, nó thường được cải tạo rất nhiều lần để đáp ứng nhu cầu sống của các thế hệ sau. Nó cũng có thể được sửa sang để cho thuê hay bán cho người khác.
Trong mỗi lần cải tạo, việc lựa chọn màu sơn là một quyết định quan trọng. Màu trắng thường được ưu tiên lựa chọn vì nhiều lý do. Trước hết, sơn trắng là loại sơn kinh tế nhất. Nó phổ biến, dễ tìm mua và rẻ tiền hơn nhiều so với các màu sơn khác. Điều này giúp giảm chi phí cải tạo, đặc biệt là khi diện tích cần sơn lớn.
Việc sơn trắng cũng dễ dàng hơn vì không đòi hỏi quy trình sơn lót phức tạp như sơn màu. Khi sử dụng sơn màu, người ta thường phải sơn lót thêm một lớp để đảm bảo màu sắc lên đều và chuẩn. Tuy nhiên, với sơn trắng, việc chuẩn bị bề mặt trở nên đơn giản hơn nhiều. Điều này giúp tiết kiệm thời gian, chi phí nhân công và vật liệu. Sau này, khi cần sơn lại, việc phủ trắng lên trắng cũng dễ dàng hơn việc phủ các màu sắc khác lên nhau.
Sơn trắng cho gỗ tự nhiên?
Một trong những lý do chính cho việc này là do chất lượng của gỗ. Thực tế, không phải loại gỗ nào cũng có bề mặt hoàn hảo. Để tiết kiệm chi phí khi làm nhà, những loại gỗ chất lượng kém hơn thường được sử dụng. Nhiều khi, bề mặt gỗ rất xấu xí, gồ ghề, nhiều mắt và khe rạn. Thậm chí chúng có thể làm từ gỗ thải loại hoặc tái chế.
Vì thế, để che đi các khuyết điểm này, người ta thường sơn màu đặc thay vì chỉ phủ sơn PU (Polyurethane) hoặc lau dầu (Coating – Wood Filler). Kết hợp với việc bả, ghép, sau khi sơn, các chi tiết gỗ sẽ có bề mặt đồng nhất, mịn màng.
Và như đã nói ở trên, màu trắng là màu sắc có khả năng che phủ tốt. Khi sơn trắng, người ta còn có thể kết hợp những vật liệu không phải là gỗ tự nhiên, ví dụ như MDF, vào trong các thành phần sửa chữa và cải tạo, mà vẫn tạo ra một cái nhìn đồng nhất và hài hòa. Nhờ đó, có thể tiết kiệm chi phí mà vẫn duy trì được sự thẩm mỹ và thống nhất trong tổng thể.
Đi lâu cũng thành đường
Dần dần, màu trắng trở thành một công thức cơ bản và được mặc định sử dụng trong các chi tiết hoàn thiện, chỉ vì đơn giản là mọi người đã … quen với nó. Người ta không chỉ thấy nó trong các căn nhà riêng lẻ mà còn trong các tòa nhà công cộng, văn phòng, và nhiều không gian khác. Các chi tiết hoàn thiện sản xuất sẵn cũng sẽ mặc định có màu trắng.
Mặc dù nhiều người có thể cho rằng nó nhàm chán, nhưng dù sao đây cũng là một màu an toàn, hiệu quả và đã được thực nghiệm thực tế suốt hàng trăm năm qua. Nó cũng dễ dàng thích ứng với mọi phong cách thiết kế, từ cổ điển đến hiện đại, và luôn tạo ra một nền tảng tương đối vững chắc cho các yếu tố trang trí và đồ đạc khác.
Điều này đã khiến những màu sắc khác trở nên lạ lẫm và ít được sử dụng trong các chi tiết hoàn thiện. Tất cả mọi thứ từ tường, trần, đến phào nẹp đều sẽ được mặc định sơn trắng. Bất kỳ màu sắc nào khác đều trở thành khác thường. Đó là lý do, người ta dùng từ “phá cách và cá tính” trong những trường hợp như vậy.
Tạm kết
Thật đáng tiếc vì tôi không thể tìm lại được trích dẫn gốc của người thợ mộc nhắc tới ở đầu bài viết. Nhưng kết luận được rút ra là: sau cùng, tất cả mọi thứ đều xuất phát từ lợi ích kinh tế. Nếu hay muốn tiết kiệm chi phí khi cải tạo căn hộ, hay muốn tạo ra không gian giống phong cách “Tây”, có lẽ chúng ta cũng có thể cân nhắc màu trắng.
Còn nếu muốn dùng màu sắc khác trong thiết kế của mình, cũng không có gì phải băn khoăn, kể cả khi đang học tập tham khảo các thiết kế từ nước ngoài. Bởi vì thiết kế là quá trình khai phá các ý tưởng mới. Tìm hiểu kỹ lý do đằng sau những thứ phổ biến sẽ giúp chúng ta không bị bó buộc vào việc “vì nó thường như vậy”.
“I believe in plenty of white paint and plenty of mirrors.” – Elsie de Wolfe
