Sự thật, tôi không phải là người hay mua sách. Mỗi năm, tôi chỉ thường mua vài cuốn, chủ yếu là sách kỹ thuật và chuyên ngành. Phần lớn thời gian tôi đọc ebook trên điện thoại, máy tính bảng hoặc PC. Mắt ngày càng cận nặng và chỉ có thể nói là đáng đời.
Vì thế, tôi tự nhận mình không có nhiều kinh nghiệm về giá sách thực tế. Nhưng với những giá sách nho nhỏ trang trí thông thường, tôi có thể tự tin xử lý và chưa có vấn đề gì từng xảy ra. Cho đến gần đây, tôi có va chạm với một dự án biệt thự có thiết kế thư viện trong nhà. Lúc này, số lượng sách là cực kỳ nhiều, và anh em chúng tôi thực sự lo lắng với vấn đề thiết kế giá sách.
Thật may mắn, tôi lại có ông anh cực kỳ yêu sách. Anh tự mô tả mình là “người đọc sách chuyên nghiệp”, và quả đúng là chẳng có cụm từ nào hợp hơn. Chưa lúc nào tôi thấy anh ngừng mua hay ngừng đọc. Vậy nên, tôi nghĩ rằng xin lời khuyên của anh là hoàn toàn hợp lý.
“Người đọc sách chuyên nghiệp” sẽ nói cho bạn 1 tỷ điều cần lưu tâm về sách và giá sách. Nhưng yên tâm, ở bài viết này tôi sẽ chỉ trình bày cho bạn 3 điều quan trọng nhất mà tôi rút ra được, sau tất cả các lời khuyên.
MỤC LỤC
Khối lượng của sách
Sách cực kỳ nặng, đặc biệt là những quyển sách được thiết kế cầu kỳ với bìa cứng. Kể cả khi được in với loại giấy xốp nhẹ nhất, chúng vẫn tạo thành một tải trọng đáng kể. Điều này khiến chúng ta phải suy tính cẩn thận hơn không chỉ về thiết kế giá sách, mà còn cả kết cấu chịu lực của sàn nhà và cách neo giữ giá sách.
Con số trung bình về khối lượng
Khối lượng của sách phụ thuộc vào nhiều yếu tố: kích thước, định dạng, loại giấy, và hình thức bìa. Ở đây tôi sẽ đưa ra một vài con số để chúng ta ước lượng.
Một quyển sách bìa mềm (paperback) với kích thước 14 x 21.6 cm sẽ có khối lượng từ 0.23 đến 0.68 kg cho mỗi cm chiều dày. Một quyển sách bìa cứng (hardcover) với kích thước 15 x 23 cm sẽ có khối lượng từ 0.45 đến 1.36 kg cho mỗi cm chiều dày. Các loại sách khác hầu hết đều có khối lượng nhẹ hơn, nên chúng ta có thể lấy con số trung bình như sau:
- 0.46 kg cho mỗi cm chiều dày sách bìa mềm.
- 0.91 kg cho mỗi cm chiều dày sách bìa cứng.
- 0.68 kg cho mỗi cm chiều dày sách hỗn hợp.
Việc sử dụng con số nào tùy thuộc vào sở thích đọc và sưu tầm sách của chủ nhà. Với các phòng thư viện đẳng cấp, sách bìa cứng sẽ là lựa chọn truyền thống và sang trọng hơn. Ở đây, tôi sẽ lấy con số 1 kg cho mỗi cm chiều dày. Theo tôi đây là con số an toàn trong mọi trường hợp, và nó cũng rất dễ nhớ. Cứ mỗi đợt sách dài 1 mét, khối lượng của sách sẽ là 100 kg.
Khối lượng ảnh hưởng đến thiết kế
Theo ước lượng trên, một giá sách kịch trần 2.7 mét, rộng 1.2 mét, chia 9 đợt, có thể nặng đến hơn 1 tấn nếu được chất đầy sách. Đây là một tải trọng đáng kể và cần có tính toán cẩn thận của bộ phận kết cấu. Tùy theo quy mô của giá sách mà phía dưới cần có thêm dầm phụ đỡ.
Giá sách cũng cần được neo giữ cẩn thận vào tường để tránh gây nguy hiểm. Với giá sách nhỏ, một vài pát treo sắt hẳn là đủ đảm bảo. Nhưng với những giá sách lớn và siêu lớn, cần có khoảng trống làm xương gỗ phía sau. Điều này khiến làm giá sách phải được thiết kế sâu hơn. Loại vật liệu và khoảng cách đợt cũng cần được tính toán để tránh võng (shelf sag).
Giá trị của sách
Ở đây, tôi đang nói đến giá trị nghĩa đen của sách. Một vài quyển sách thì không đáng kể. Nhưng khi số lượng của nó đáng kể, chi phí mua sách sẽ vượt sức tưởng tượng. Một giá sách với lưa thưa vài quyển sách sẽ không thể nào khiến không gian đẹp lên được. Giá sách cần phải có đủ sách.
Con số trung bình về giá trị
Cũng như khối lượng, giá sách phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Nó trải dài từ chỉ vài trăm nghìn, đến vài triệu đồng, và đến những con số hoang đường. Hãy nhìn những hội nhóm đấu giá sách, và bạn sẽ thấy 30-50 triệu đồng cho một quyển sách là chuyện không hiếm lạ.
Một quyển sách bìa cứng ngẫu nhiên, dày 300 trang (khoảng 2.5 cm) có giá khoảng 500.000 – 2.000.000 đồng. Với mục đích trang trí sưu tầm, tôi sẽ lấy giá trung bình là khoảng 1 triệu đồng cho 1 cm chiều dày. Vậy, mỗi đợt sách rộng 1 mét sẽ cần khoảng 100 triệu tiền mua sách.
Giá trị ảnh hưởng đến thiết kế
Vẫn với ví dụ giá sách kịch trần 2.7 mét, rộng 1.2 mét, chia 9 đợt như phía trên, tôi sẽ cần hơn 1 tỷ đồng để chất đầy bằng sách bìa cứng. Hãy tưởng tượng trong một phòng thư viện có khoảng 6 đến 7 giá sách như vậy. Giá trị để lấp đầy sách có thể đắt ngang một căn hộ chung cư cao cấp. Thật khủng khiếp!
Vì thế, khi thiết kế, chúng ta cần có chiến thuật cụ thể và thực tế cho việc lấp đầy giá sách. Các ngăn chứa trang trí, khoang kín hay khoảng lớn treo tranh, có thể được bổ sung để làm lượng sách cần lấp đầy giảm xuống.
Với các công trình dịch vụ, công cộng, một chiến thuật hay gặp là dùng sách giả, sách hộp hay sách trắng theo tải. Một công trình được mệnh danh là thư viện đẹp nhất ở Trung Quốc thậm chí còn … in hình gáy sách ở các đợt sách trên cao.
Sách giả nhìn chung đem lại phản ứng tiêu cực cho người sử dụng. Vì vậy, không nên áp dụng phương pháp này với các công trình nhà ở tư nhân, nhất là ở phân khúc cao cấp.
Thời gian sưu tầm sách
Kể cả khi có rất nhiều tiền, việc mua và sưu tầm sách số lượng lớn cũng sẽ tốn rất nhiều thời gian. Và ngay cả khi có sẵn sách, chúng ta cũng cần thời gian để xếp chúng ngăn nắp và khoa học lên giá sách.
Với ví dụ trong công trình chúng tôi đang thiết kế, nếu ngày mua 1 quyển sách, nó sẽ cần 2.8 năm để lấp đầy hết không gian thư phòng. Chính vì thế, chúng tôi cần đưa ra một số chiến thuật cho gia chủ trước khi giá sách này được lấp đầy.
Như kết luận của phần giá trị sách, chúng ta cần suy nghĩ thực sự về việc liệu gia chủ có đam mê với sách không? Thay thế sách bằng hình thức gì khác để giảm tải lượng sách cần lấp đầy? Và trong lúc đợi lấp đầy, chúng ta sẽ tư vấn cho chủ nhà cách khắc phục như thế nào đây? Chính chúng tôi cũng đang đau đầu tính toán để đưa ra giải pháp.
Tạm kết
Các nội dung trên đều liên quan đến tính khả thi của một giá sách. Với những công trình thông thường, có lẽ không cần chuyện bé xé ra to. Nhưng với những công trình có thư viện hay phòng đọc lớn, việc tính toán là vô cùng cần thiết.
Có thể bạn sẽ thấy chuyện này có gì đấy quá thực dụng và hình thức. Sách là để đọc, đâu phải để trang trí, phải không? Tuy nhiên, đó là điều mà chúng ta – những người làm thiết kế, cần tính toán và lường trước.
Bởi kể cả chủ nhà có là một người nghiện sách hay không, nếu làm một giá sách, thì phải làm nó thật đẹp. Đó là trách nhiệm của chúng ta.
